- راهنمای جامع براساس ضوابط آتشنشانی برای نصب صحیح درب ضد حریق
درب ضد حریق در هر ساختمانی، ایمنی در برابر آتشسوزی از مهمترین شاخصهای طراحی و اجرا است. آتشسوزی، اگرچه رخدادی ناخواسته است، اما با پیشبینی درست میتوان از گسترش آن جلوگیری کرد. یکی از مؤثرترین ابزارها برای کنترل آتش، درب مقاوم حریق است؛ دربی که با مقاومت بالا در برابر حرارت، از انتشار شعله و دود به سایر بخشهای ساختمان جلوگیری میکند.
اما سؤال اصلی این است که در کدام قسمتهای ساختمان نصب درب ضد حریق الزامی است؟ در این مقاله بهصورت کامل و بر پایهی ضوابط سازمان آتشنشانی به این موضوع میپردازیم.
ضرورت نصب درب ضد حریق در ساختمانها
نصب درب های ضد حریق نقش حیاتی در جلوگیری از گسترش دود و شعله دارد و جان ساکنان را در زمان بحران حفظ میکند.
این دربها علاوه بر ارتقای ایمنی، از الزامات اصلی دریافت تأییدیه آتشنشانی و پایانکار ساختمان هستند.
هدف از استفاده از دربهای مقاوم در برابر آتش
درب دودبند ، مرز ایمن میان آتش و افراد است. این دربها با ساختاری چندلایه شامل فولاد، پشم سنگ، رنگ نسوز و یراقآلات مقاوم، وظیفه دارند در زمان وقوع حریق، راه نفوذ شعله و دود را ببندند.
در شرایطی که چند ثانیه تأخیر میتواند جان افراد را به خطر بیندازد، این دربها زمان لازم برای تخلیه ساکنان و ورود نیروهای امدادی را فراهم میکنند.
نقش درب ضد حریق در اخذ پایانکار و تأییدیه آتشنشانی
مطابق با استاندارد ملی ایران شماره ۱۸۰۳۱ و دستورالعملهای سازمان آتشنشانی، استفاده از دربهای مقاوم در برابر آتش در برخی بخشهای ساختمان الزامی است. در صورت نصبنشدن یا عدم تأیید کیفیت این دربها، پروژه موفق به دریافت پایانکار نخواهد شد.
بنابراین نصب درب ضد حریق فقط مسئلهی ایمنی نیست، بلکه پیششرط قانونی و فنی برای بهرهبرداری از ساختمان است.
بخشهای مختلف ساختمان که نصب درب ضدحریق در آن الزامی است.
طبق مقررات آتشنشانی، نصب درب آتشنشانی در فضاهایی مانند راهپله فرار، موتورخانه، پارکینگ و اتاق برق اجباری است.
این بخشها بهدلیل خطر بالای انتشار دود و حرارت، باید با دربهای مقاوم از سایر قسمتها جدا شوند.
راهپلههای فرار و فضاهای دودبند
اولین و مهمترین محل نصب، راهپله اضطراری است. درب ضدحریق در این بخش وظیفه دارد مسیر خروج افراد را از دود و حرارت ایمن کند.
دربهای این قسمت باید دارای ویژگیهای زیر باشند.
- مجهز به فنر خودبستهشونده (Door Closer)
- دارای نوار دودبند منبسطشونده در اثر حرارت
- مقاومت حداقل ۹۰ دقیقه در برابر آتش و دود
در بسیاری از ساختمانها، این دربها بین دودبند و راهپله یا بین راهرو و پاگرد فرار نصب میشوند تا هوای تمیز برای فرار حفظ شود.
موتورخانه و اتاق تأسیسات
موتورخانه یکی از پرخطرترین بخشهای ساختمان از نظر آتشسوزی است، زیرا در آن سوخت، مشعل و تجهیزات گرمایشی وجود دارد.
درب دودبند این فضا باید کاملاً فلزی، دارای فریم فولادی، عایق حرارت و بدون شیشه باشد تا از گسترش شعله و دود جلوگیری کند.
همچنین بهتر است مجهز به دریچه تهویه مقاوم در برابر حرارت باشد تا فشار داخلی به درب آسیب نزند.
پارکینگ و مسیرهای متصل به ساختمان اصلی
پارکینگها محل تجمع مواد قابل اشتعال مانند بنزین، روغن و دود اگزوز هستند. به همین دلیل، وجود این درب ها میان پارکینگ و سایر فضاهای ساختمان (مانند آسانسور یا ورودی لابی) یک الزام ایمنی و قانونی است.
این دربها باید در برابر آتش مستقیم تا 120 یا 240 دقیقه مقاومت داشته و از عبور دود جلوگیری کنند.
در پروژههای مسکونی و تجاری، معمولاً درب بین پارکینگ و اتاق پله یا رمپ خروج بهصورت ضد حریق طراحی میشود.
اتاق برق، تابلوهای اصلی و اتاق UPS
در این فضاها، خطر اتصال کوتاه و جرقه زیاد است. هرگونه آتشسوزی در اتاق برق میتواند کل شبکهی انرژی ساختمان را درگیر کند.
بنابراین درب ضدحریق برای این فضا باید دارای مقاومت بالا و یراقآلات مخصوص باشد و در صورت نیاز از درزگیرهای نسوز سیلیکونی استفاده شود.
در پروژههای صنعتی، توصیه میشود دربهای این بخشها دارای مقاومت حداقل ۱۲۰ دقیقه در برابر آتش باشند.
انباریها و فضاهای نگهداری مواد قابل اشتعال
در بسیاری از ساختمانها، مخصوصاً برجها و مجتمعهای تجاری، فضاهایی برای انبار وسایل یا مواد تمیزکننده در نظر گرفته میشود. در این محلها احتمال آتشسوزی بالا است و باید با درب دودبند و دیوار مقاوم به آتش از سایر فضاها جدا شوند.
آشپزخانه صنعتی و فضاهای خدماتی
در ساختمانهای اداری، بیمارستانها یا رستورانها، آشپزخانهها از منابع حرارتی مانند اجاق گاز و روغن استفاده میکنند.
در این محلها نصب درب ضد حریق مجهز به شیشه مقاوم (در صورت نیاز به دید مستقیم) توصیه میشود تا در زمان آتشسوزی از گسترش دود به راهروها و فضای عمومی جلوگیری شود.
استانداردها و تأییدیههای مورد نیاز برای نصب صحیح
- تأییدیه سازمان آتشنشانی
تمام دربهایی که در پروژههای ساختمانی نصب میشوند، باید دارای تاییدیه کتبی از سازمان آتشنشانی باشند. دربهای بدون گواهی معتبر، در زمان بازدید نهایی رد میشوند.
- کنترل کیفیت قبل از نصب
پیش از نصب نهایی، متخصصان باید برگه اصالت، ضخامت ورق، نوع عایق داخلی، نوار دودبند و یراقآلات مقاوم را بررسی کنند.
برندهای معتبر مانند آدورا فراز آریا تمام دربها را با تست حرارتی در دمای بیش از ۸۰۰ درجه سانتیگراد آزمایش میکنند.
نکات اجرایی در نصب درب ضد حریق
- جهت باز شدن درب و خروج اضطراری
دربهای ضد حریق باید در جهت خروج اضطراری باز شوند تا افراد در هنگام فرار نیاز به کشیدن درب نداشته باشند.
در راهپلههای دوطرفه، بهتر است بازشو دربها به سمت فضای دودبند باشد.
- استفاده از دستگیره آنتیپنیک و قفل خودکار
درهای خروج اضطراری باید دارای دستگیره آنتیپنیک (Panic Bar) باشند تا با یک فشار ساده باز شوند.
همچنین قفل خودکار پس از بستهشدن، درب را در وضعیت ایمن نگه میدارد.
- آببندی دود و عایق حرارتی
درز بین فریم درب و دیوار باید با فوم مقاوم حرارتی و نوار منبسطشونده پر شود تا از نفوذ دود جلوگیری کند.
در صورت بیتوجهی به این نکته، حتی بهترین درب مقاوم حریق نیز عملکرد کامل خود را از دست میدهد.
- نصب توسط تیم متخصص
نصب این نوع دربها باید توسط نصابان تأییدشدهی آتشنشانی انجام شود، زیرا کوچکترین خطا در فریمگذاری یا رگلاژ میتواند عملکرد درب را مختل کند.
اشتباهات رایج در انتخاب و نصب درب ضد حریق
- استفاده از دربهای MDF رنگشده بهجای دربهای فولادی نسوز
- نادیدهگرفتن تاییدیه برند تولیدکننده
- نصب بدون نوار دودبند یا یراقآلات نسوز
- جهت نادرست بازشو در مسیر خروج
- استفاده از دربهای غیراستاندارد در موتورخانه یا پارکینگ
این اشتباهات علاوه بر ایجاد خطر جانی، باعث عدم تأیید پروژه در بازرسی آتشنشانی خواهند شد.
جمعبندی و توصیه نهایی متخصصان ایمنی
نصب درب ضدحریق فقط یک انتخاب فنی نیست، بلکه یک تعهد اخلاقی نسبت به جان ساکنان ساختمان است.
طبق استانداردها، این دربها باید در راهپلههای فرار، موتورخانه، پارکینگ، اتاق برق، انباریها و آشپزخانههای صنعتی نصب شوند.
برای اطمینان از عملکرد واقعی، لازم است دربها دارای تاییدیه رسمی، تست حرارتی، نوار دودبند و یراقآلات مقاوم باشند.
برندهایی مانند آدورا فراز آریا با بیش از ۱0 سال تجربه در طراحی و تولید انواع درب ضد حریق تاییدشده توسط سازمان آتشنشانی، بهعنوان یکی از تأمینکنندگان معتبر این محصولات در ایران شناخته میشوند.
در نهایت، به یاد داشته باشید:
- ایمنی در برابر آتش از درب آغاز میشود.
سؤالات متداول محل نصب درب ضد حریق ساختکان
۱. آیا نصب درب ضد حریق در تمام ساختمانها الزامی است؟
خیر، اما در ساختمانهای بالای ۶ طبقه، تجاری، اداری، بیمارستانی و پارکینگهای بسته، نصب درب ضد حریق طبق ضوابط آتشنشانی اجباری است.
۲. مقاومت حرارتی درب ضد حریق باید چند دقیقه باشد؟
بسته به نوع کاربری فضا، معمولاً بین ۶۰ تا ۱۲۰ دقیقه مقاومت در برابر آتش الزامی است. برای راهپلههای فرار معمولاً درب ۹۰ دقیقهای توصیه میشود.
۳. آیا درب ضدحریق باید حتماً فلزی باشد؟
بله، دربهای استاندارد از ورق فولادی با عایق پشم سنگ ساخته میشوند تا در برابر حرارت و دود مقاومت کامل داشته باشند.
۴. در چه قسمتهایی از ساختمان نصب درب ضدحریق ضروری است؟
در راهپله اضطراری، موتورخانه، پارکینگ، اتاق برق، انباریها و آشپزخانههای صنعتی نصب درب ضد حریق الزامی است.
۵. از کجا بفهمیم درب ضدحریق تاییدیه دارد؟
برندهای معتبر دارای پلاک مشخصات و گواهی تأیید از سازمان آتشنشانی هستند. هنگام خرید، باید این مدارک ارائه شوند.
